Veelal hoort men trainers de taal bezigen dat het elftal of een bepaalde linie niet “in balans” is. Wat zal de oefenmeester hiermee bedoelen? Is dit het zoveelste excuus na een verliespartij? Compenseert hij hiermee zijn eigen tactisch falen of zit het dieper? We gaan op zoek naar antwoorden…
Het begrip “balans” betekent niets meer en niets minder dan evenwicht. Het is tevens een boekhoudkundige term die aangeeft hoe de voorraden er bij staan, vaak aan het begin van een kalenderjaar. In het voetbal kunnen we dit onderscheiden in linies, zoals de verdediging, middenveld en aanval en de daarbij behorende “takenpakketten,” veelal opgelegd door de trainer van dienst. Je kunt het bijna moderne wetenschap noemen…
De taken, die aan bepaalde posities worden meegegeven verschillen over het algemeen niet veel per week, of men doet grote concessies aan de eigen spelwijze óf men past zich aan aan de tegenstander van dat moment, zonder aan eigen kracht in te boeten (denkt men). Dat laatste klinkt raar, want als je jouw speelwijze gaat aanpassen maak je jezelf eigenlijk alleen maar zwakker. Uitgaan van eigen sterkte en mogelijkheden is feitelijk een betere optie, maar daar moet je wel het spelersmateriaal voor hebben.
‘Ik verbaas mij regelmatig over het gebrek aan “voetbalverstand” of gogme bij voetballers’
Trainers hebben vaak moeite hun tactische plan goed over te brengen
In het Ajax van de jaren negentig, toen de jeugdopleiding nog werd geleid door Co Adriaanse en Louis van Gaal de hoofdtrainer was, praatte men altijd over de “2 tot en met 11.” Al die posities werden in een plan gegoten met taken waaraan de speler diende te voldoen. Er werden partijvormen met accenten gesimuleerd en deze ook gepresenteerd voor jeugdtrainers uit het gehele land. Met die kijkdagen kreeg men inzicht hoe de jeugdopleiding werkte, waarop werd gelet en hoe je deze kon implementeren in jouw eigen vereniging. Het was een voorbeeld over hoe het in de top van het voetbal werkte maar tactisch gezien misschien te zwaar gemaakt om het ook daadwerkelijk te kunnen toepassen. Maar voor een trainer natuurlijk lekkere oefenstof om mee aan de slag te gaan.
De basiselementen mogen voor iedereen wel zo genoegzaam bekend zijn. Zeker in een eerste elftal hoort een speler te weten hoe hij/zij invulling moet geven aan zijn/haar positie in het veld. Een trainer kan hierin zijn accenten leggen en zijn tactisch plan op baseren. Verdedigen de aanvallers mee terug tot in een bepaalde zone? Hoe ziet het middenveld er uit en wanneer schuiven verdedigers in bij balbezit? Dat soort dingen verschilt sterk per elftal.
Tóch verbaas ik mij regelmatig over het gebrek aan “voetbalverstand” of gogme, zoals men dat pleegt te noemen. Dit is niet te toetsen aan de hoogst genoten opleiding, maar zoiets krijg je wel of niet mee. Trainers hebben veel moeite om het voetbalverstand over te brengen naar hun spelers en dat ziet men regelmatig terug. Dat kan weleens een bron van irritatie geven. Een trainer moet over het algemeen in korte tijd zijn visie kunnen overbrengen en als men dan niet mee-ontwikkelt lijkt het proces stil te staan. Je kunt trainen wat je wilt, maar als dat verstand beperkt aanwezig is, is kans op korte termijn succes nagenoeg uitgesloten. Het vergt dan ook veel improvisatievermogen om het maximale resultaat te kunnen behalen. Dingen die zo moeilijk lijken zijn soms zo simpel en andersom. “Simpel voetballen is het moeilijkste wat er is”, zei Cruijff ooit. En hij had gelijk!
