Bij de meeste voetbalvolgers heeft het ongetwijfeld nog een plekje in het geheugen: de derde plek van Oranje op het WK van 2014. Snel daarna ging het mis. Het Nederlands elftal plaatste zich niet voor het EK van 2016 en direct was er blinde paniek onder de mensen in maatpak bij de KNVB. Het voetbal moest direct veranderen. Ze kwamen begin 2016 met het plan ‘De winnaars van morgen’. Tijd om, vijf jaar later, eens te kijken wat dat heeft opgeleverd.
Het was het pronkstuk van toenmalig technisch manager Jelle Goes. Het rapport ‘de winnaars van morgen’, gemaakt in samenwerking met onder andere Foppe de Haan, Marco van Basten en Arsene Wenger. De lijst met mensen die er aan hebben meegewerkt was overigens langer dan de inhoudelijke verbeterpunten van het voetbal. Maar dat terzijde.
Voor de gelegenheid heb ik het plan er nog maar eens bij gepakt. Bij het eerste speerpunt uit het plan krijg ik overal al spontaan jeuk. “Vasthouden aan eigen voetbalcultuur, met meer focus op winnaarsmentaliteit. Leren presteren en leren winnen moet een belangrijker deel uitmaken van de jeugdopleiding.” Goed. Onze voetbaljeugd moet meer focussen op het krijgen van winnaarsmentaliteit, ze moeten leren presteren en leren winnen. Wat is dan de oplossing waar de KNVB mee kwam? Nou, die was dus precies het tegenovergestelde. Bij de competities van de Onder 8 t/m Onder 12 is het niet eens meer mogelijk om te winnen of te verliezen. Het is letterlijk afgeschaft. Er worden geen standen meer bijgehouden en de resultaten van wedstrijden zijn niet zichtbaar. Hoe wil je onze toekomstige profvoetballers leren winnen of verliezen, als ze dat niet eens kunnen. Iedereen wil winnen, dus dat kan geen reden zijn. Er is toch niks mooier dan kampioen worden met je team?
Hoe wordt dit gedaan bij de competities van jeugdteams van profclubs? Dat je als JO8-6 van SV Nieuwkoop misschien minder belang hebt bij het creëren van winnaarsmentaliteit dan de Onder 8 van Ajax wil ik wel begrijpen. Maar ook daar zijn de competities dus afgeschaft. Pas vanaf de Onder 13 worden er standen bijgehouden. En zelfs daar heeft de KNVB enig moment overwogen om standen af te schaffen, net als bij de Onder 15. Een trainer uit de jeugd van FC Utrecht zei overigens scherp tegen mij: “Tja, er wordt dan geen stand bijgehouden, maar er zal geen speler zijn die in de aanval is, halverwege omdraait en die bal over de zijlijn zal schieten, omdat hij niet kan winnen.” Ook waar, maar toch pak je een dimensie van het voetbal weg. Dit doen ze toch ook niet bij andere sporten?
‘Staat er dan alleen maar onzin in dat plan? Nee, dat dan weer niet.’
Staat er dan alleen maar onzin in dat plan? Nee, dat dan weer niet. Zo zou er in worden gezet op betere ontwikkeling van trainers. Middels cursussen is dit inmiddels voor alle trainers mogelijk, zelfs als je lage jeugd traint. Er wordt ook ingezet op het creëren van meer weerstand in wedstrijden. Zo zijn bij de profclubs de competities voor de jeugd kleiner geworden, waardoor je vaker tegen teams speelt die van een vergelijkbaar niveau zijn. Bij de amateurs worden er nu bij de O13 t/m O19 twee halve competities gespeeld en bij de O8 t/m O12 zelfs vier kwart competities.
Dan nog de wedstrijdvormen en leeftijdsgroepen. De KNVB besloot om over te stappen van de lettergroepen (A, B, C. etc.), naar leeftijdsgroepen (de inmiddels bekende O19, O17, etc.). Voorheen werd er om de twee jaar van leeftijdsgroep gewisseld. Nu heeft de KNVB ook tussenliggende groepen ingevoerd, zoals de O10, O12, O14, O16 en O18. Dat kan leuk werken, maar er zijn op dit moment, vooral in West II, te weinig van die teams. Bij SV Nieuwkoop zagen we zodoende dat teams helemaal naar Haarlem moesten om hun wedstrijden te spelen. Inmiddels hebben we alleen nog een O10 over, van die genoemde leeftijdsgroepen.
Dan de wedstrijdvormen. In het plan stond daar het volgende over: “Probleem: De wedstrijdvormen O6 tot en met O12 sluiten niet optimaal aan op de ontwikkeling en het spelplezier van de spelers. Aanbeveling: Optimaliseren van de wedstrijdvormen voor de leeftijdscategorieën O6 tot en met O12.” De KNVB besloot om de O8 t/m O10 op kwart veld te laten voetballen in plaats van half veld. Zo zouden spelers beter leren voetballen in een kleine ruimte. Prima idee. De Onder 11 en Onder 12 spelen vervolgens op een half veld. De Onder 13 komt op een heel veld. Een ander punt was de ontwikkeling van het fysieke aspect, maar je ziet toch vaak dat spelers de stap van half veld naar heel veld te groot vinden. Een aanbeveling vanuit mijn kant zou zijn om de Onder 12 op driekwartveld te laten spelen (van strafschopgebied tot strafschopgebied). Zo maak je de stappen minder groot.
Ik zou nog veel meer punten aan kunnen snijden uit het plan, maar dan wordt de column wel erg lang. De conclusie is toch wel dat het zowel positieve als negatieve dingen op heeft geleverd. Toch vraag ik me nog altijd af of dit plan echt nodig is (geweest). We zijn weer op het EK komende zomer en ook Ajax, naar mijn weten een Nederlandse club, laat zien in Europa nog steeds te kunnen presteren (drie Europese kwartfinales in de laatste vijf jaar). De winnaars van vandaag komen niet uit het plan van vijf jaar terug, maar wie weet wat het ons morgen oplevert…
